Sri Lanka mutfağı ile ilgili ilk söylemek istediğim vejetaryenseniz, vegansanız, glutensiz besleniyorsanız ve bir baharat sevdalısıysanız yemek bulmakta hiç zorlanmayacağınız.
Bununla birlikte mide problemleriniz varsa, acı ve baharat sevmiyorsanız, yemeğin pişme şekli ve sunumuyla ilgili temizlik beklentiniz yüksekse mutsuz olabileceğiniz. Yemeklerde baharat istemeseniz bile bol baharatlı ve acılı yiyeceğiniz garanti. Ben Adanalıyım. Acı konusunda burası gibisini henüz görmedim:)) Ben ki baharat aşığıyım, bana bile yoğun geldi. Tadı bence çok güzel olsa da tabaktaki yemekleri sonuna kadar yiyebildiğim olmadı. Bunda porsiyonlarının büyük olması da etkili tabii ki.
İlk olarak çay ve baharat meselesini aradan çıkaralım:)) Yurtdışına gidip eli ayağı titreyen çay tiryakilerine müjde: Bir çay cennetindesiniz! Sri Lanka'ya gitmeden meşhur seylon çayının bu topraklardan geldiğini ve ülkenin eski isminin Ceylon olduğunu bilmiyordum.
Çay konusunda açıkçası beni etkileyen bir lezzet yakalayamasam da Chai Tea Latte olarak bildiğimiz, masala chai olarak geçen, genelde tarçın,zencefil gibi çeşitli baharatların süt (burada genelde manda sütü) ve çayla buluştuğu lezzetlerin ana vatanındasınız. Şeker veya balla tatlandırılan bu çay, baharatların etkisiyle mi bilmiyorum, şu ana kadar içtiklerimin içinde en iyileriydi!
Sri Lanka'da beni en mutlu eden şeylerden biri tropikal meyve çeşitliliğinin bolluğu ve denediğim her şeyin aşırı lezzetli oluşuydu. Artık Türkiye'de mango, ejder meyvesi, avokado gibi pek çok tropik meyve ithal ediliyor ve hatta yetiştiriliyor olsa da hiç denemediklerimiz ve duymadıklarımız varmış.
'Bunları mutlaka denemelisiniz.' diye düşündüğüm için daha önce yemediğim ve beni etkileyen Güney Asya'ya özgü tropik meyvelerden başlayacağım.
1-King Coconut : Hindistan cevizi işte, ne kadar farklı olabilir diyorsanız bizim bildiğimiz hindistan cevizinden tamamen farklı olduğunu söyleyebilirim. Yol üstü satıcılarındaki bence en lezzetlisiydi. Biz 3 kere yedik, aklım yemediklerimde!
2-Wood Apple : Fil elması olarak da geçiyor :) Sri lanka'ya gidene kadar duymadığım meyvelerden biri. Bunu da yol üstündeki satıcılarda görüp denedik. Ben tadını çok sevdim! Taşla kırılacak kadar sert kabuğunun içinin reçel kıvamında ve oldukça şekerli ve lezzetli olduğunu söyleyebilirim.
3-Guava Suyu(!): Meyvesini hiç yemesek de suyunu bol bol içtiğimizi söyleyebilirim. Gittiğimiz Airbnb evlerinin sahipleri ilk vardığımız anda bizi hep guava suyu ile karşıladı. Geleneksel bir şey mi, tesadüf mü bilmiyorum ama uzun yolculukların ardından tatlı ve soğuk bir başlangıç yapmanın modu yükselttiği kesin.
4-Kaju ve Kaju Meyvesi: Hayatımda yediğim en lezzetli kajuyu burada yedim ve kajunun sulu bir meyvesi var ve Sri Lankalılar bunu da tuzlayarak yiyorlar desem! Kajuları harika ötesi olmakla birlikte meyvesine bayıldığımı söyleyemeyeceğim fakat yine de denemeye değer.
Bir Hindistan Cevizi Meselesi
Sri Lanka marketlerine girdiğinizde yağ bölümüne gittiğinizde bizdeki ayçiçek ve zeytinyağı raflarının yerini hindistan cevizi yağlarının aldığını göreceksiniz. Hindistan cevizinin etli kısmı,suyu, yağı ile yapılan tatlı-ana yemek-salata tarifleri ayrı bir başlığı hak ediyor diye düşündüm. İleride anlayacağınız üzere 'Pol', hindistan cevizi demek.
1-Pol Sambol (Coconut Relish): Hindistan cevizi, kırmızı soğan ve kuru-acı kırmızı biberin tuz,limon,şeker ile karışımı olan ve genellikle garnish-side dish yani ana yemeğin yancısı olarak verilen bu geleneksel yemeğe gerçek bir acı severseniz bayılma ihtimaliniz yüksek!
2-Pani Pol (Sri Lankan Coconut Pancake/Crepe):Of Of Of demek istiyorum! Dambulla'daki ev sahibimizin bir sabah kahvaltımızda hazırlaması sayesinde tanıştığımız bu harika lezzetin tadı hala damaklarımda. Pufuduk bir krepten ayıran temel şey taze hindistan cevizi, hindistan cevizi sütü ve çeşitli baharatlardan oluşan iç dolgusu!
3-Watalappam/n (Sri Lankan Coconut Pudding/Custard): Sri Lanka'da özellikle Müslümanlar arasında yaygın olup ramazan bayramında sık yapılsa da genel olarak düğünlerde veya büyük yemeklerin sonunda verilen bir tatlıymış. Biz deneme fırsatı bulamadık, satan bir yer görmedik.
4-Pol Roti : Roti tam buğday unu ve sudan oluşan, bildiğimiz gözleme-bazlamaya benzeyen ve Hindistan başta olmak üzere birçok Güneydoğu Asya ve Afrika ülkesinde yaygın olarak tüketilen temel besinlerden diyebiliriz. Sri Lanka’da yaygın yapılan versiyonunda ise buğday unu yerine hindistan cevizi unu+rendesi kullanılıyor ve su yerine hindistan cevizi sütüyle de karıştırılabiliyor.
Gelelim Popüler Sri Lanka Yiyeceklerine
Rice And Curry: Sri Lanka’nın ulusal yemeği olarak geçen rice and curry’i biz ev sahibimizin önerdiği yerel bir restoranda denemiştik ve curry olarak geçen garnitürlerin çeşitliliğine çok şaşırmıştık. Devasa bir tabak düşünün ortasında haşlanmış sade pirinç ve etrafında çeşitli baharatlarla pişirilmiş en az 3 çeşit garnitürden oluşuyor ve garnitürlerin geneline ‘curry’ deniyor.
Bizim yediğimiz yerde işleyiş şu şekildeydi: İlk önce pirincini tercih ediyorsun, sonra pirincin üstüne bir sıcak curry (genelde et), daha sonra soğuk curryler. (Bol baharatlı sebze-meyve) Benim tabağım şöyleydi: Kahverengi pirinç - üstüne tatlı ekşi bir balık - yanına pol sambol+dhal curry+penny worth salad. Oldukça doyurucu,besleyici ve lezzetliydi. Biraz annenle beraber gittiğin gün tabağının verdiği azar azar çok çeşit denemenin mutluluğunu (boool acılı ve baharatlı versiyonu) hissettirdi :D
Dhal Curry : Dhal curry kırmızı mercimekten yapılıyor ve benim yaptığım mercimek çorbalarına benziyor; çorba denemeyecek kadar kıvamlı ve tabii ki boool baharatlı:)) Sri Lanka'da gerçekten her şeyin yanında dhal curry geliyor desek abartmış olmayız. Wilpattu'daki ev sahbimiz pirinç noodleun yanında getirmişti. Rice and curry 'nin yanında vardı. Kandy'de yediğimiz masala dosaların yanında yine dhal curry vardı. Alışıldık bir tat diyebiliriz konfor alanına dönmek isteyenler için.
Sour Fish Curry : Sri Lanka’nın en meşhur yemeklerinden ve Rice and Curry yapan bir yere gittiğinizde bulma ihtimaliniz çok yüksek. Genellikle ton balığı olmak üzere balıkların sarımsak, zerdeçal, karabiber ve tarçın gibi baharatlarla sotelenerek hem lezzetlendirildiği hem de daha uzun süreli saklanabildiği bir lezzet. Yemeğe kendine özgü mayhoş tadı veren ise yine ilk kez duyduğum bir meyve : Goraka.
Kottu: Kottu, Sri Lanka’nın en popüler sokak lezzetlerinden! Kottunun bu kadar meşhur olmasının sebebi kuşkusuz lezzetinin yanında teatral doğrama sesi ve hareketleri.(Bıçak arası denilince gözünüzde canlanan pek çok şey gibi) Kelime anlamı da Tamil dilinde doğramak anlamına geliyormuş. Temel olarak rotinin istenilen malzemelerle (sebze, tavuk, yumurta) bıçak arası doğranıp bolca baharatla sotelenmesi desek yanlış olmaz.
Ben sebzeli denedim oldukça güzeldi. Semih tavuklu denedi ve tavuğun bütün parçalarının doğranmış olmasından yerken zevk almadı, ağzına sürekli kemik geldiğini söyledi ve ekledi : ‘Bence biz Sri Lankalılara dürümü öğretelim, misler gibi:))’
Hoppers (Appam) : Bir diğer popüler ve bir o kadar güzel sokak lezzeti. Pirinç unu,maya ve hindistan cevizi sütünden yapılan ve 18-20 saat gibi bir mayalanmayla esas lezzetine ulaştığı söylenen bu hamur wok tavada incecik ve kıtır kıtır olacak şekilde pişiriliyor. Ortasına yumurta kırılan ve Egg Hoppers denilen versiyonu kahvaltıların favorisinden ve kesinlikle denenmeli.
Dosa- Masala Dosa : Dosa Hint krebi olarak geçen ve Hindistan etkisiyle Sri Lanka'da bolca görebileceğiniz bir lezzet. Pirinç ve mercimeğin fermantasyonuyla elde edilen çıtır krepi patates köri ile servis ediyorlar. Buranın gluten yemeyenler için bir cennet olduğunu söylemiştim. Biz Kandy'de google puanı yüksek bir yerde denedik vaoow olmalık bir lezzeti yok bence, porsiyon yine çok büyük ve yancıları yine bol.
Pennyworth Salad-Green Salad-Gotu Kola: Gotu kola bitkisinin yapraklarının ince ince kıyılması ve taze hindistan cevizinden oluşan bir yeşil salata. Herhangi bir köri menüsünün yanında denenebilecek farklı ve sağlıklı bir seçenek.
BONUS: Arrack ve Toddy : Alkol tüketiyorsanız, hindistan cevizi çiçeğinin özünün fermente edilmesiyle elde edilen ve dünyadaki en eski damıtılmış içkilerden biri olarak geçen toddy ve daha damıtılmış ve rafine hali olan arrack ilginizi çekebilir. Toddy tapping adı verilen bitkinin özünü elde etme süreci oldukça tehlikeli ve kıymetli.
Ben Mirissa’da zencefilli gazoz ile yapılan klasik kokteylini (Arrack Attack) denemiştim. Tatlı ve etkiliydi:)
Bonus 2: Bira : Sri Lanka'nın kendine ait tek bir birası var : Lion. İçimi keyifli bir lager. Okyanus kenarında, bambaşka bir coğrafyada tanıdık bir lezzeti içmenin değişik bir hazzı var.
Comments